Moment otrzymania wezwania do stawienia się w zakładzie karnym w celu odbycia kary pozbawienia wolności (tzw. „biletu”) jest jednym z najtrudniejszych dla skazanego. Często jednak zachodzą okoliczności, które uniemożliwiają lub znacznie utrudniają natychmiastowe rozpoczęcie kary, np. nagła choroba lub konieczność uregulowania pilnych spraw rodzinnych. W takich sytuacjach skazany może złożyć wniosek np. o odroczenie wykonania kary. Samo jednak złożenie takiego wniosku nie wstrzymuje „biletu”. W tym celu niezbędne jest wstrzymanie wykonania kary – instytucja uregulowana w art. 15 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (dalej: k.k.w.).6
Wniosek o wstrzymanie wykonania kary – kiedy jest zasadny?
Kluczową informacją jest to, że wniosek o wstrzymanie wykonania kary nie jest wnioskiem samodzielnym.7 Nie można złożyć do sądu pisma z żądaniem „wstrzymania kary”, ponieważ sąd nie miałby podstawy merytorycznej do jego oceny.
Wniosek o wstrzymanie wykonania kary ma charakter akcesoryjny (pomocniczy). Jest on zasadny tylko i wyłącznie wtedy, gdy jest składany jednocześnie z innym, głównym wnioskiem dotyczącym wykonania kary.
Najczęstsze przypadki, w których składa się wniosek o wstrzymanie, to sytuacje, gdy skazany wnosi o:
- Odroczenie wykonania kary (na podstawie art. 150 lub 151 k.k.w.), np. z powodu ciężkiej choroby lub ważnych spraw rodzinnych.
- Przerwę w wykonaniu kary (na podstawie art. 153 k.k.w.), jeśli skazany już rozpoczął odbywanie kary, ale ubiega się o jej czasowe opuszczenie.
- Udzielenie zezwolenia na odbycie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego (na podstawie art. 43la k.k.w.), jeśli wniosek składany jest z wolności.
Celem wniosku o wstrzymanie jest uniknięcie sytuacji, w której skazany zostanie osadzony w zakładzie karnym zanim sąd zdąży merytorycznie rozpoznać jego główny wniosek (np. o odroczenie).
Prośba o wstrzymanie wykonania kary do czasu rozpatrzenia wniosku
Wniosek o wstrzymanie wykonania kary (art. 15 k.k.w.) jest formalną prośbą do sądu penitencjarnego o „zamrożenie” obowiązku stawienia się w zakładzie karnym.7 Jest to forma tymczasowego zabezpieczenia interesów skazanego.
Jeżeli sąd przychyli się do tego wniosku, wydaje postanowienie o wstrzymaniu wykonania kary. Taka decyzja powoduje, że wezwanie do stawienia się w ZK traci chwilowo moc. „Zamrożenie” to trwa do momentu, w którym sąd wyda ostateczne postanowienie w sprawie wniosku głównego (np. o odroczenie). Jeśli sąd ostatecznie odroczy karę, skazany pozostaje na wolności. Jeśli jednak odmówi odroczenia, postanowienie o wstrzymaniu upada, a skazany otrzymuje nowy termin na stawienie się w zakładzie karnym.
Ile czasu sąd rozpatruje wniosek?
Postępowanie wykonawcze charakteryzuje się różnymi terminami instrukcyjnymi, które odzwierciedlają pilność danej sprawy. Wniosek o wstrzymanie wykonania kary, z uwagi na jego zabezpieczający i pilny charakter, ma jeden z krótszych terminów.
Zgodnie z art. 15 § 2 k.k.w., sąd powinien rozstrzygnąć wniosek o wstrzymanie w terminie 14 dni od daty jego wpływu.7 Jest to termin krótszy niż np. przy wniosku o odroczenie (21 dni) czy o dozór elektroniczny (30 dni), co podkreśla, że ustawodawca zdaje sobie sprawę z konieczności szybkiej reakcji na wezwanie do odbycia kary.
Jaka opłata za wniosek o wstrzymanie wykonania kary?
Wniosek o wstrzymanie wykonania kary (z art. 15 k.k.w.) sam w sobie jest wolny od opłat sądowych.13
Należy jednak pamiętać, że – jak wspomniano – wniosek ten jest akcesoryjny. Opłacie podlega natomiast wniosek główny, z którym jest on składany. Zgodnie z Ustawą z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (art. 15 ust. 1) 13:
- opłata od wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności wynosi 80 zł;
- opłata od wniosku o przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności wynosi 60 zł.
Składając zatem pismo zawierające „wniosek o odroczenie wykonania kary wraz z wnioskiem o wstrzymanie jej wykonania”, skazany musi uiścić opłatę w wysokości 80 zł, która pokrywa wniosek główny.
Odrzucenie wniosku – co robić?
Sąd może nie przychylić się do wniosku o wstrzymanie (np. jeśli uzna go za oczywiście bezzasadny lub złożony jedynie dla zwłoki). Na postanowienie sądu I instancji w przedmiocie odmowy wstrzymania wykonania kary, skazanemu przysługuje zażalenie (art. 15 § 3 k.k.w.).7
Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni do sądu wyższej instancji (sądu apelacyjnego) za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie.
Praktyczną konsekwencją odmowy wstrzymania jest jednak to, że wezwanie do stawienia się w zakładzie karnym pozostaje w mocy. Skazany, mimo że złożył zażalenie na odmowę wstrzymania i nadal czeka na rozpoznanie wniosku głównego (o odroczenie), ma prawny obowiązek stawić się w jednostce penitencjarnej w wyznaczonym terminie.
Ponowny wniosek o wstrzymanie wykonania kary
Ustawodawca zabezpieczył się przed sytuacją, w której skazany nadużywałby tej instytucji w celu blokowania postępowania wykonawczego.
Zgodnie z art. 15 § 4 k.k.w., ponowny wniosek o wstrzymanie wykonania kary, który jest oparty na tych samych podstawach co poprzedni wniosek, pozostawia się bez rozpoznania.7 Oznacza to, że sąd w ogóle nie będzie go merytorycznie analizował.
Nie zamyka to jednak drogi do złożenia kolejnego wniosku, jeśli jest on związany z zupełnie nowym wnioskiem głównym lub opiera się na nowych, wcześniej nieznanych okolicznościach (np. pierwszy wniosek o odroczenie dotyczył spraw rodzinnych, a drugi, złożony miesiąc później, dotyczy nagłego wypadku i hospitalizacji skazanego).
Podstawy prawne:
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 911).7
- Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 123).13
Oświadczenie:
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny, jest oparty na stanie prawnym aktualnym w momencie publikacji i nie stanowi porady prawnej ani opinii prawnej. Każda sytuacja faktyczna wymaga indywidualnej analizy prawnej. W celu uzyskania wiążącej analizy lub pomocy prawnej należy skontaktować się z adwokatem lub radcą prawnym.
